Deepfakes en Virtuele Acteurs: een wereld vol wonderen… en verantwoordelijkheden.
Stel je voor: je kijkt een film waarin Marilyn Monroe een scène deelt met Timothée Chalamet. Of je zit in een virtuele trainingsmodule waarin jouw favoriete acteur je toespreekt alsof hij speciaal voor jou is gecast. Klinkt als sciencefiction? Het is het zeker niet! Dankzij deepfake-technologie en virtuele avatars vervagen de grenzen tussen realiteit en creatie razendsnel. Maar “with great power, comes great responsibility”. Want als je alles en iedereen zomaar kunt laten zeggen of doen wat je wilt, wie bepaalt dan nog wat mag?
Welkom in het grijze gebied tussen deepfake video’s en virtuele acteurs: een technologische speeltuin — maar ook een mijnenveld vol ethische dilemma’s. Omdat we het in onze blog vaker hebben gehad over technologische sprongen, AI en nieuwe technieken die we in kunnen zetten bij onze studio producties, leek het ons een goed idee om vandaag eens wat aandacht te schenken aan de vraagstukken die hand in hand gaan met deze onderwerpen. Want waar liggen eigenlijk de grenzen tussen wat we kunnen en wat we mogen?
Deepfake of Virtuele Acteurs… Wat is het verschil?
Op het eerste gezicht lijken deepfakes en virtuele acteurs misschien hetzelfde: digitale replicaties van mensen die er levensecht uit ziet. Toch zijn er belangrijke verschillen.
Zo zijn Deepfakes zijn vaak gebaseerd op bestaande beeld- en geluidsopnames. Met behulp van AI (meestal GANs: Generative Adversarial Networks) wordt iemand’s gezicht of stem gemanipuleerd om iets te zeggen of doen wat die persoon in werkelijkheid nooit heeft gedaan.
Virtuele acteurs daarentegen, zijn volledig gecreëerde personages, óf digitale avatars gebaseerd op echte mensen, maar ontworpen met toestemming en een duidelijk creatief doel. Denk aan een digitale versie van Bruce Willis, zoals die in 2021 werd gebruikt in een Russische telecomreclame — mét zijn goedkeuring.
Het verschil zit hem dus in toestemming en intentie.
De technologie onder de motorkap
De snelle opkomst van AI, gecombineerd met krachtige videotechnieken, maakt deze nieuwe vormen van storytelling mogelijk. Tools zoals DeepFaceLab, Reface, en Synthesia stellen makers in staat om met relatief weinig middelen levensechte video’s te maken.
Bovendien wordt real-time motion capture, dat ooit alleen beschikbaar was in Hollywood-studio’s, nu toegankelijker dan ooit. Sterker nog, in 2022 werkten we er bij StudioXR ook al mee! Met een iPhone en software als Faceware of ZygoteBody kun je tegenwoordig al een virtueel karakter tot leven brengen met je eigen gezichtsuitdrukkingen. Deepfakes en Virtuele Acteurs zijn dus dichterbij dan je denkt.
Deepfake: van gimmick naar gamechanger
Deepfakes begonnen als luchtige internetgimmicks. Denk aan de internet memes waarbij Nicolas Cage ongevraagd opdook in elke mogelijke filmrol. Best grappig natuurlijk, maar de technologie heeft zich razendsnel ontwikkeld tot een serieus medium met indrukwekkende toepassingen én flinke risico’s.
In de entertainmentwereld zien we deepfake-technologie bijvoorbeeld terug in grote producties zoals Obi-Wan Kenobi, waarin een jonge Luke Skywalker digitaal werd teruggebracht op het scherm. Ook in marketing wordt de technologie ingezet, bijvoorbeeld voor reclames waarin beroemdheden pas achteraf hun goedkeuring geven voor scripts die al visueel zijn uitgevoerd. En in educatie en training worden deepfakes steeds vaker ingezet als virtuele coaches of gesimuleerde gesprekspartners die geloofwaardig, empathisch en op elk moment beschikbaar zijn. Stel je eens voor dat jouw eerstvolgende VCT gepresenteerd wordt door jouw favoriete acteur!
Toch is er ook een duistere kant. Deepfakes zijn al meerdere keren gebruikt voor politieke desinformatie, zoals nepvideo’s waarin wereldleiders uitspraken doen die ze nooit gedaan hebben. Ook het beschadigen van reputaties, zowel van beroemdheden als van gewone burgers, is een groeiend probleem.
Het potentieel van deepfakes is dus enorm, zowel voor constructieve, innovatieve toepassingen als voor misbruik. Juist daarom is het zo belangrijk om kritisch te blijven kijken naar hoe deze technologie wordt ingezet.
Zonder duidelijke kaders en regulering ligt manipulatie op de loer.
Regulering & de rol van makers
De wetgeving rondom het gebruik van AI begint langzaam op gang te komen. In Europa wordt het zelfs al aangescherpt, en in sommige Amerikaanse staten zijn deepfakes zonder toestemming inmiddels strafbaar. Ook platforms zoals TikTok en YouTube bannen expliciet synthetische media die misleidend zijn.
Maar de technologie loopt nog altijd voor op de wetgeving. De échte verantwoordelijkheid ligt daarom voorlopig bij de makers zelf. Daarom vinden wij transparantie, ethiek en duidelijke communicatie cruciaal. De mogelijkheden van deze technologie zijn namelijk fascinerend, maar ook beangstigend. Want hoe meer realisme, hoe moeilijker het wordt om feit van fictie te onderscheiden. In een wereld waarin “zien is geloven” niet meer opgaat, moeten we dus ook nieuwe manieren ontwikkelen om waarheid te verifiëren.
De grens ligt bij verantwoordelijkheid
Deepfakes en virtuele acteurs zijn twee kanten van dezelfde technologische medaille. Ze openen ongekende creatieve mogelijkheden, maar vereisen ook nieuwe normen, wetgeving en mediabewustzijn. De vraag is dan ook niet zozeer óf we deze technologie moeten gebruiken, maar hoe, wanneer en met welk doel.
Dus: de volgende keer dat je een video ziet van een beroemdheid die iets onverwachts zegt… vraag jezelf dan af: is dit echt? En als maker: zou ik dit willen dat iemand dit met mijn gezicht deed? Zoals we aan het begin van deze blog namelijk al zeiden: “With great power, comes great responsibility”. Die verantwoordelijkheid dragen we allemaal… En een goed geïnformeerd mens telt voor twee.
