De Toekomst van Digitale Techniek Begint Vandaag…
En dus is het belangrijk om goed na te denken over welke plek XR krijgt in onze samenleving. Of in dit geval: ons onderwijs. Nog nooit eerder hebben digitale media zichzelf zo prominent naar voren geschoven als potentiële vervanger, aanvuller en hulpmiddel, als nu. Natuurlijk heeft techniek nooit stil gestaan. Toen we van krijtborden overstapten op interactieve beeldschermen was dit ook een enorme stap vooruit. Maar met de huidige technieken, AI-platforms en XR belevingen, is die impact toch groter. Daarom denken we vandaag eens hardop na over wat wij belangrijk vinden aan de plek die XR volgens ons in het onderwijs verdient.
Wat is XR?
XR, of Extended Reality, is een verzamelnaam voor technologieën zoals Virtual Reality (VR), Augmented Reality (AR) en Mixed Reality (MR). Deze technologieën bieden gebruikers de mogelijkheid om digitale en fysieke werelden met elkaar te combineren, of, in geval van VR, volledig te te vervangen door een simulatie.
Welke rol zou XR in het onderwijs kunnen vervullen?
XR kan de manier waarop studenten leren drastisch veranderen. Het personaliseren van het leerproces is hierbij een belangrijk punt. Door de mate van interactie die aan een XR platform gekoppeld zijn, kan elke student op zijn eigen tempo leren en specifieke vaardigheden verbeteren in een omgeving die is aangepast aan hun individuele behoeften. Het stelt hen in staat om op een manier die bij hen past te leren, zonder dat dit een docent extra belast of de dynamiek van een groep beïnvloed. Sommige studenten zullen kiezen voor audio, anderen voor audio/visueel… Geschiedenislessen kunnen tot leven worden gebracht door virtuele reconstructies van historische gebeurtenissen, terwijl in de wetenschap ingewikkelde concepten visueel en praktisch worden uitgelegd. XR kan ook helpen bij beroepsgerichte opleidingen, waarbij studenten gevaarlijke of moeilijke situaties kunnen oefenen in een veilige, virtuele omgeving. Dat is mooi, want zeker bij onze collega’s van Innovam, zien we onderwerpen als EV’s en de NEN-9140 steeds belangrijker worden. Hoe koppel je accu’s veilig af? En hoe oefen je dit in een veilige situatie? XR zou hier een uitkomst kunnen bieden.
Welke rol kan XR in het onderwijs zeker niet vervullen?
Hoewel XR krachtige tools biedt voor het verbeteren van het onderwijs, kan het niet de rol van interpersoonlijke interacties en emotionele ontwikkeling vervangen. Onderwijs gaat niet alleen om het overdragen van kennis, maar ook om het ontwikkelen van sociale vaardigheden, teamwork en het kritisch nadenken in groepsverband. XR kan ondersteunend zijn, maar het menselijke element van onderwijs – interacties tussen docenten en studenten, en tussen studenten onderling – blijft essentieel.
Daarnaast is het belangrijk om te erkennen dat XR niet altijd de juiste oplossing is voor elk onderwerp of elke leeftijdsgroep. Niet alle lesstof leent zich goed voor een digitale of gesimuleerde presentatie, en sommige studenten kunnen de voorkeur geven aan traditionele methoden van leren. In onze ogen is XR dus altijd een aanvulling, nooit een vervanging. En dit geluid weerklinkt ook onder collega’s die al volop hebben geëxperimenteerd met XR/VR tools. Lees bijvoorbeeld maar eens de artikelen met Freek Vosters of onze oud-collega Wesley Hemelrijk.
Wat zouden voordelen van XR in het onderwijs kunnen zijn?
Een van de grootste voordelen van XR is de mogelijkheid om studenten te laten leren door ervaring. In een veilige, virtuele omgeving kunnen zij experimenteren, fouten maken en leren van die fouten zonder echte consequenties. Dit is vooral waardevol voor vakken zoals geneeskunde, techniek en natuurwetenschappen.
Daarnaast maakt XR leren interactiever en boeiender. Studenten worden actiever betrokken bij het leerproces, wat kan leiden tot een betere informatieverwerking en langer behoud van kennis. Bovendien biedt XR toegang tot leeromgevingen die anders moeilijk of onmogelijk toegankelijk zouden zijn, zoals ruimteverkenning of microscopische wereldbeelden.
Wat zouden nadelen kunnen zijn van XR in het onderwijs?
Een nadeel van XR is de prijs die eraan gekoppeld is. De benodigde apparatuur zoals VR-headsets of AR-brillen is vaak duur, en de ontwikkeling van passende apps/software is vaak niet te dragen door individuele scholen of onderwijs instanties. Het structureel invoeren van XR in het onderwijs vereist dus een verandering in de manier waarop fananciële middelen verdeeld worden over scholen, regio’s en vakgebieden. Momenteel vormt dit een van de hoogste drempels.
Daarnaast kunnen technische problemen zoals softwarefouten of hardware problemen de leerervaring verstoren. Wie is er verantwoordelijk voor de middelen? De docent, en zo ja, moet deze dan opgeleid worden? Zo niet, waar komt technisch personeel vandaan dat deze problemen wel op kan lossen?
Tot slot is ook de zorg over de gezondheid van studenten. Langdurig gebruik van VR-headsets kan leiden tot fysieke ongemakken zoals hoofdpijn, vermoeide ogen of duizeligheid. Het gaat dus altijd om balans; tussen mensen, tools en techniek.
Waarom is het belangrijk dat we ons nu bezig houden met het vormen van een visie rondom XR in het onderwijs?
De technologie ontwikkelt zich snel, en het onderwijs moet zich aanpassen om relevant te blijven in een wereld die steeds meer gericht is op de digitale conditie van mensen. Door nu een visie te vormen over de rol van XR in het onderwijs, kunnen we de potentie van deze technologie optimaal benutten, terwijl we tegelijkertijd na kunnen denken over ethische en praktische overwegingen. Het is belangrijk dat we nu nadenken over hoe we XR verantwoord en effectief kunnen inzetten in het onderwijs, zodat toekomstige generaties de voordelen ervan kunnen ervaren zonder de nadelen te ondervinden. XR biedt veelbelovende mogelijkheden voor het onderwijs, maar vereist een zorgvuldige en strategische implementatie om het beste uit deze technologie te halen.
